Osnovni pokazatelji

Na teritoriji grada Banje Luke je u 2021. godini bilo ukupno 74.672 zaposlenih što je za 3% više u odnosu na 2020. godinu u kojoj je došlo do stagnacije rasta što je najvećim djelom prouzrokovano poremaćajem poslovnog ambijenta koji je izazvala pandemija korona virusa.

Sličan trend je i kod zaposlenosti u oblasti privrede gdje je u 2020. godini došlo do pada broja zaposlenih u odnosu na 2019. godinu. Međutim podaci iz 2021. godine su ohrabrujući jer je broj zaposlenih povećan za apsolutnih 1.961 radnika odnosno ostvaren je rast od 4% u odnosu na 2020. godinu.

Sa aspekta učešća zaposlenih u privredi u ukupnom broju zaposlenih na teritoriji grada Banje Luke, ono u prosjeku iznosi oko 71%.

Ako podacima o broju zaposlenih u privredi dodamo procjenu broja samostalnih preduzetnika (pod pretpostavkom da u svakoj aktivnoj preduzetničkoj radnji radi po jedan zaposleni), broz zaposlenih u privredi se za 2021. godinu povećava na 58.412 zaposlenih, što predstavlja ohrabrujući procenat od 83% od ukupnog broja zaposlenih na teritoriji Grada.

Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku Republike Srpske u gradu najveći broj zaposlenih po djelatnostima je u oblasti trgovine, oblasti prerađivačke industrije, u oblasti zdravstvene zaštite i socijalnog rada u okviru koje je najviše registrovanih stomatoloških ordinacija.

Na nivou Republike Srpske najveći broj zaposlenih je u oblasti prerađivačke industrije, trgovine i javne uprave.

Takođe treba naglasiti da je zaposlenost u oblasti:

• informacija i komunikacija (uslužne djelatnosti koje se odnose na informacione tehnologije i računare, računarsko programiranje, izdavanja softvera, djelatnosti žičane telekomunikacije, internetski portali, emitovanje radio i televizijskog programa, agencije za reklamu i propagandu i sl.),
• oblasti finansijskih djelatnosti i osiguranja ( posredovanje u poslovima sa hartijama od vrijednosti i robnim ugovorima, djelatnost upravljanja fondovima, djelatnosti finansijskih holding društava, djelatnost zastupnika i posrednika u osiguranju, i sl.) te
• oblasti stručnih, naučnih i tehničkih djelatnosti (savjetovanje koje se odnosi na poslovanje i ostalo upravljanje, računovodstvene, knjigovodstvene i revizorske djelatnosti, inženjerske djelatnosti i sa njima povezano tehničko savjetovanje i sl),

rangirana na sedmo, osmo i deveto mjesto rang liste zaposlenosti po djelatnosti, za razliku od republičkog nivoa gdje navedene djelatnosti nisu sadržane u prvih deset djelatnosti po broju zaposlenih. Ovaj podatak potvrđuje da je grad  prepoznat kao glavni administrativni, privredni, informaciono-tehnološki, finansijski i obrazovni centar Republike Srpske.

Stopa zaposlenosti kao odnos broja zaposlenih i broja stanovnika, na području Grada na kraju 2021. godine iznosila je 40,3% što je za 1% više u odnosu na 2020. godinu.

Prema podacima Zavoda za zapošljavanje RS u 2021. godini je evidentiranih nezaposlenih, kao aktivne ponude radne snage, bilo 6.326 što je za 25% ili apsolutno za 2.124 nezaposlenih manje nego u 2020. godini.

Stopa nezaposlenosti kao odnos aktivne ponude radne snage i zbira nezaposlenih i zaposlenih, na području Grada na kraju 2021. godine je iznosila 7,8% odnosno zabilježeno je smanjenje stope nezaposlenosti, za 2,6% u odnosu na 2020. godinu.

U Gradu broj penzionera ne odstupa mnogo iz godine u godinu, a u 2021. je iznosio 40.961.

Odnos između broja penzionera i broja zaposlenih ukazuje na zabrinjavajući podatak, a to je da je  u prosjeku 55 penzionera raspoređeno na 100 zaposlenih.

Ako ovome dodamo demografske podatke o prirodnom priraštaju u Gradu u smislu da je u 2020. godini prirodni priraštaj, kao razlika između rođenih i umrlih, je bio negativan i iznosio je -411, a u 2021. je dodatno negativno porastao gotovo za 100% tj. iznosio na -811, jasno je struktura stanovništva nije ohrabrujuća.

Prema jedinstvenom registru preduzetnika Gradske uprave, broj aktivnih preduzetničkih radnji na području Grada je na dan 31.12.2021. godine iznosio 4.875 što je za 9,0% ili za 405 preduzetničkih radnji više odnosu na 31.12.2020. godine.

Prema strukturi djelatnosti u 2021. godini, aktivnih samostalnih preduzetnika najviše je poslovalo u djelatnosti trgovine na veliko i malo, popravak motornih vozila 23,1%, djelatnosti pružanja smještaja, pripreme i posluženja hrane, hotelijerstvo i ugostiteljstvo 17%, ostale uslužne djelatnosti 13% i djelatnosti stručnih, naučnih i tehničkih djelatnosti 11%.

Takođe treba naglasiti da se u 2021. godini značajno povećao broj novoregistrovanih preduzetničkih radnji u odnosu na 2020. godinu.

Tako, u 2020. godini radnje je registrovalo 599 preduzetnika dok je u 2021. broj novoregistrovanih radnji porastao na 881 što je povećanje za 47%.

Najveće apsolutno povećanje broja novoregistrovanih radnji je ostvareno u oblasti informacija i komunikacija (131 radnja) i stručnih, naučnih i tehničkih djelatnosti (95 radnji)  koje dominiraju i u strukturi djelatnosti. Ohrabrujuća je i činjenica da neto povećanje broja aktivnih novoregistrovanih samostalnih preduzetnika raste odnosno da se povećava pozitivna razlika između novoregistrovanih i odjavljenih samostalnih preduzetnika u toku kalendarske godine.

Tako, neto povećanje broja novoregistrovanih samostalnih preduzetnika je u 2020. godini iznosilo 161, a u 2021. je iznosilo 398 što je za 247% ili za 237 samostalnih preduzetničkih radnji više nego u 2020. godini.

Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku Republike Srpske o realizovanim investicijama prema djelatnosti investitora koji su registrovani na teritoriji Grada  u 2021. godini došlo je do smanjenja investicionih aktivnosti. Vrijednost ukupnih investicija iznosila je 828.548.000 KM i za 18% je manja u odnosu na 2020. godinu.

Ovaj trend je zabilježen i na nivou Republike Srpske gdje je takođe došlo do pada investicionih aktivnosti za 7% u odnosu na 2020. godinu. Takođe, učešće investicija prema djelatnosti investitora koji su registrovani na teritoriji Grada u ukupnim investicijama Republike Srpske u 2021. godini  je takođe opalo u odnosu na 2020. godinu i iznosilo je 45% što je za 6% manje u odnosu na 2020. godinu.

Što se tiče novih investicijonih ulaganja koja su realizovana isključivo u Gradu, pokazatelji su pozitivni jer je evidentiran rast novih investicionih ulaganja u 2021. godini za 4,9%  u odnosu na 2020. godinu.

Tako, prema karakteru izgradnje, u 2021. godini najviše investicija je bilo u izgradnju novih kapaciteta (51,1%), zatim u rekonstrukciju, modernizaciju, dogradnju i proširenje (40,2%) te u održavanje nivoa postojećih kapaciteta (8,6%) za razliku od 2020. godine u kojoj su dominantna bila ulaganja u rekonstrukciju, modernizaciju, dogradnju i proširenje (54,7%).

Prema tehničkoj strukturi investicija, i u 2020. i u 2021. godini dominiraju ulaganja u građevinske objekte. Tako, u 2021. godini u građevinske objekte uloženo je 52,2% od ukupnih investicija, u mašine, opremu i transportna sredstva 37,3% te u ostala stalna sredstva 10,5%.

Prema podacima Zavoda za zapošljavanje RS- filijala Banja Luka, na dan 31.12.2022. godine prosječan broj nezaposlenih lica iznosio je 5.338, od kojih su žene 2.724 ili 51,03%.

Tokom 2022. godine, po osnovu zaposlenja brisano je s evidencije 3.525 lica, dok je u istom periodu evidentirano novoprijavljenih 4.998 lica, koja traže zaposlenje. Poredeći prosječan broj nezaposlenih u 2022. godini u odnosu na 2021. godinu kada je aktivna ponuda radne snage iznosila 8.523 lica na području grada Banjaluka došlo je do smanjenja nezaposlenih lica za 11,59 %, odosno za 988 lica.

U strukturi ukupnog broja aktivne ponude radne snage, nezaposlenih ženskog pola na kraju 2022. godine bilo je 51%, a muškog 49%.

Posmatrajući kvalifikacionu strukturu aktivne ponude radne snage, najveće učešće od 33% imaju nezaposlena lica tehničari srednje stručne spreme, a zatim slijede nezaposleni kvalifikovani radnici s učešćem od 27% i lica s visokom stručnom spremom (240 ECTS) 16%.

U starosnoj strukturi nezaposlenih lica, najveće učešće imaju nezaposlena lica životne dobi od 50 do 65 godina (42%).

Ažurirano: februar – septembar 2023. godine